موسیقی سنتی را بهتر بشناسیم

آوای فردا: دستگاه‌های موسیقی ایرانی یا دستگاه اصطلاحی در موسیقی سنتی ایرانی است که به مجموعه‌ای از چند نغمه يا گوشه اطلاق می‌شود که با هم در گام، کوک، و فواصل نت هم‌آهنگی دارند.

منابعي «هفت دستگاه» را برمى شمرند و علاوه بر آن «پنج آواز» هم مطرح مي كنند كه هركدام زير مجموعه ي يكي از اين هفت دستگاه است.

دستگاه‌ها انواعي دارند كه عبارت اند از: «همایون، ماهور، شور، سه‌گاه، چهارگاه، راست‌پنج‌گاه و نوا».

با این حال، برخی منابع آوازهایی که توسط دیگران جزو ملحقات دستگاه شور و همایون طبقه‌بندی می‌شوند را نیز یک دستگاه جداگانه می‌دانند و تعداد کل دستگاه‌ها را ۱۲ یا ۱۳ تا مى دانند.

گوشه‌های دستگاه‌ها در قالب مجموعه‌ای به نام «ردیف» گردآوری می‌شوند.

معمولاً دستگاه‌ها با گوشه‌ای به نام «درآمد» آغاز می‌شوند که در آن مُدِ اصلی دستگاه معرفی می‌شود.

گوشه‌های بعدی در دستگاه كه آن را به سمت نت‌های زیرتر می‌برند که به آن «اوج» در موسيقى گفته می‌شود.

بین دستگاه‌های مختلف روابطی برقرار است.

گوشه‌ها در یک دستگاه بيشتر دیده می‌شوند که این امر می‌تواند پرده‌گردانی از یک دستگاه به دستگاه دیگر را میسر سازد.

اگر چه تعداد دستگاه‌ها دست کم هفت مورد دانسته می‌شود، اما از نظر فواصل و مد موسیقایی، آن‌ها را به چهار یا پنج گروه تقسیم‌بندی می‌کنند و این اشتراکات فواصل نیز زمینه‌ساز رابطهٔ بین دستگاه‌ها است.

از بین دستگاه‌های موسیقی ایرانی، دستگاه شور مهم‌ترین دانسته می‌شود و موضوع تحقیقات بسیاری نیز بوده‌است.

منبع: اختصاصی آوای فردا