کتاب‌های «بند به بند» و «۲۵ قطعه از استاد فرامرز پایور برای نی» منتشر شد

آوای فردا: کتاب‌های «بند به بند؛ مجموعه تمرین برای نی (چپکوک)» و «۲۵ قطعه از استاد فرامرز پایور برای نی» به کوشش سیامک جهانگیری از سوی مؤسسه فرهنگی هنری «ماهور» راهی بازار نشر موسیقی شد.

سیامک جهانگیری در مقدمه‌ی کتاب «بند به بند؛ مجموعه تمرین برای نی (چپکوک)» نوشته است:

«کتاب حاضر بر اساس ویژگی‌ها و مختصات ساز نى و ساختار موسیقى ایرانى براى هنرآموز دوره‌ی متوسطه تهیه و تدوین شده است. تمرینات روزانه‌ی ساز اگرچه جزو ضروریات در امر نوازندگى و کسب مهارت در ساز به شمار می‌روند، اما اگر داراى هدف و برنامه‌ی منظمى، اعم از اجراى دروس مشخص و زمان تمرین براى شکل‌گیری مهارت نوازندگى در جهت ساختار موسیقىِ اجرایى نباشند، چندان کارآمد نخواهند بود و، از همین رو، کتاب حاضر در راستاى شکل‌گیری این مهم در نوازندگى ساز نى تدوین شده است. درس‌های موجود در این مجموعه، ضمن برخوردارى از موتیف‌هاى موسیقى دستگاهى، بر اساس ترکیبات دانگ‌های مختلف، اصطلاحاً، چپ کوک‌های ساز نى نوشته شده‌اند؛ چراکه در این کوک‌ها، ضمن بهره‌مندی بیشتر از فواصل بالقوه و دسترسى توالى نغمات و مدها از بم به زیر، امکان اجراى درست‌تر، اجراى ترکیبات و توالى این دانگ‌ها در راست‌کوک‌ها (کتاب دوم در دست تدوین) فراهم می‌شود. در تمرین‌های موجود سعى شده است علاوه بر توالى نغمگى، تغییرات درون یک دستگاه و نت‌های متغیر با توالى منظم و تعریف‌شده در ساختار ردیف موسیقى کلاسیک ایرانى، ارائه شوند؛ لذا این تمرینات در شکل‌های گوناگون ریتمیک، ضمن ارائه‌ی انگشت گذاری‌های مختلف، تأکیدات و نفس‌گیری‌های خاص در ارائه و بیان، سعى در به چالش کشیدن هنرجو دارد. بعضى از درس‌ها عیناً در فواصل مدهاى دیگر نیز تکرار شده و صرفاً به‌عنوان نمونه براى بسط و گسترش در مایه‌های گوناگون آورده شده‌اند تا هنرجو بتواند این نگاه را در تمرینات مشابه نیز تکرار کند. بدیهى است این امر موجب شکل‌گیری نگاه بسط و گسترشى در هنرجو و همچنین تقویت ذهن او در بسط یک فیگور یا جمله‌ی موسیقایى می‌شود. در این مجموعه ابتدا با طبقه‌بندی دستگاه‌ها و آوازها، هنرجو با تمرینات ساده‌ای، شناختى اولیه از مایه و مد مربوطه پیدا می‌کند و سپس با ترکیبات و تکنیک‌های مختلف، درس‌ها بسط و ادامه می‌یابند. افزون بر این در انتهاى هر دستگاه یا آواز قطعاتى با جمله‌های موسیقایی‌تر از دروس اولیه، هنرجو را در اجراى تکنیک‌های طرح‌شده به چالش می‌کشند.

لازم به ذکر است براى اجراى تمرین‌ها هیچ تُندایى (تمپو) مشخص نشده است و تمرین‌ها در ابتدا باید با سرعت پایین اجرا شوند و هنرجو رفته‌رفته با کسب مهارت لازم می‌تواند آن‌ها را تندتر اجرا کند. توالى درس‌ها الزاماً از ساده به سخت نیست بلکه بیشتر به لحاظ خصلت‌های نزدیک به هم دسته بندى شده است.

این تمرین‌ها صرفاً براى تقویت و آمادگى هنرجو قبل از آغاز نواختن ردیف و قطعات مشکل در موسیقى ایرانى تهیه شده‌اند و می‌توانند مهارت لازم را براى اجراى صحیح‌تر در اختیار هنرجو قرار دهند؛ چراکه به عقیده‌ی نگارنده اجراى ردیف، ظرایف و جزییات بسیارى دارد و براى اجراى این آرایه‌ها و ظرایف نیاز به مهارت‌های اولیه‌ی قابلِ قبولى ازلحاظ شنیدارى و اجرایى هست که بدون داشتن این مهارت‌ها نوازنده دچار نقصان در اجرا و بیان موسیقایى خواهد شد.»

در مقدمه کتاب «۲۵ قطعه از استاد فرامرز پایور برای نی» نیز آمده است:

«کتاب حاضر با هدف تدوین و گردآورى قطعات موسیقى کلاسیک ایرانى براى ساز نى در ادامه‌ی مجموعه‌های هم‌نواز تنظیم شده است. هدف از این کار افزودن به کارگان اجرایى ساز نى و بالا بردن سطح تکنیکى و اجرایى در این ساز از جنبه‌های مختلف است.

در این مجموعه، با تمرکز بر قطعات استاد فرامرز پایور و ساز سنتور، با توجه به توانایى و ظرفیت‌های صوتى آن ساز، قطعاتى خاص از کارگان اجرایى ایشان که قابل ترجمان و اجرا براى ساز نى است گزینش شده تا ضمن برخوردارى از ویژگی‌های فنى و بیانى ساز سنتور، بتوان چالش‌های خاص آن ساز را در ساز نى نیز دنبال کرد و لذا از جهات مختلف، این تبدیل و انطباق می‌تواند براى ساز نى و نوازنده‌ی آن حائز اهمیت باشد. افزون بر این‌ها، ساز سنتور به‌عنوان سازى با فواصل مطلق می‌تواند مبناى صوتى خوبى در اجراى فواصل موسیقى دستگاهى براى ساز نى نیز قرار گیرد.

ترکیب صداها در مناطق صوتى گوناگون و شیوِشِ صدایى این دو ساز در ترکیب با هم؛ ترجمان تکنیک‌های خاص ساز سنتور و تبدیل آن براى ساز نى؛ همپوشانى یا عدم همپوشانى صداها در مناطق صوتى مختلف؛ توازن دینامیکى در بخش‌های گوناگون دو ساز؛ انتقال مایگى براى همپوشانى و اجراى بهتر جملات در ساز نى و دستیابى به گستره‌ی صوتى فعال‌تر و پویاتر؛ و ترجمان جملات و پاساژهایى که در ساز سنتور به‌عنوان خصلت‌ها و زبان اجرایى آن است، از موارد چالش‌برانگیز قطعات این مجموعه ازلحاظ اجرایى براى ساز نى است.

همه‌ی این‌ها، علاوه بر فراگیرى قطعاتى از بزرگان و اساتیدِ صاحب کارگان، می‌تواند ظرفیتِ شنیدارى و اجرایى وسیعى را در دسترس نوازندگان نى قرار دهد. از زحمات هنرمند گرامى، رامتین نظرى جو، که در اجراى قطعات با دقت و وسواس فراوان با من همراه بود، بسیار سپاسگزارم.»